Update DECEMBER 2024
Ik ontving heel veel vragen over de lijst met Engelandvaarders en de lijst met Vluchtelingen die ik in mijn boek Het ongeloof heb opgenomen[1]. Ik schreef in mijn boek dat ik beide lijsten met de nodige zorgvuldigheid heb samengesteld. En dat de lijsten zeker niet volledig kunnen zijn. Met alle reacties die ik ontving kan ik beide lijsten verder actualiseren. Ik heb daarbij besloten geen onderscheid meer te maken tussen Engelandvaarders enerzijds en Vluchtelingen anderzijds.
Onderstaand een bijgewerkte lijst van mannen, vrouwen en kinderen die mijn vader tijdens zijn verblijf in Lyon en omgeving op de een of ander manier geholpen heeft. Deze lijst is nog steeds niet volledig, maar geeft wel een goed beeld van de omvang van het aantal mensen dat hij in de periode september 1940 – september 1942 op allerlei manieren geholpen heeft. Dat kan zijn door hen uit kampen of gevangenissen te halen, thuis te ontvangen, te voeden en/of van geld, advies en reisdocumenten te voorzien.
Ook de Literatuurlijst op de pagina’s 185 – 191 kreeg een update. Voornamelijk met boeken die ik tot voor kort niet kende.
UPDATE NAMENLIJST
Emanuel en Lily Adelaar * Marcel Adler * Sjef Adriaansen * Jos van Alebeek * Salomon den Arend * Adolf Aronson * Rachel en Saul Barsam * Charles en Willem Bartelings * K. Arbman Bergh * Aernout Bergmann * Rudolf Bergmann * Simon Blein * Roelof Blindeman * Sal/Simon Blits * Ben Blitz * Martin Bloch * familie Edmund van Bloeme * Barend en Mimi Boers * Pieter Boom * Aron Brandon en Willie Sjouke * Familie Aron Brilleslijper * Kees van Brink * familie Barend Broekman * Oscar de Brey * Pim de Bruyn Kops * Dina Carvalho-Diamant * Isak Cats * Izak Cohen * Max Comfurius * Sal Coopenhaaagen * Ab van Crefeld * George van Dam Merrett * Van Dam * Henny Davidsky – Wolf * Kees (Cornelis Johannes) Dekkers * Lutmia Dirks * Jan ter Doest * David Drukker * Duijts * Armand Eismann * Joseph en Judith Engers * familie Van Esso * familie Isaac Feigenbaum * familie Jonas Feiner * Jacques Max en Henriette Flesseman * broers Mau en Sieg Frenkel * Menache en Tauba Freund * Louis Führt * Nico Gazan * Karel van Gelderen * Benedictus Geleerd * Piet Gerbrands * Jules Eduard Gerzon * Simon Ginsberg * familie Benno Gitter * Ch. Godfried * Cees de Gooijer * Sadi de Gorter * familie Louis Grishaver * Reyer Grisnigt * Alfred Groen * Erich, Jacques en Hedwig Grootkerk * Toon Hamers * George Haspels * Jimmy Heide * Hélène en zoon Deef Heijmans * Henderiks * Familie Karl Herrmann * Paul van Hessen * Jaap Hinderink * Christiaan Adriaan den Hoed * Leo Hollander * Gijs Karel Hooijer * familie J. Huijsman * Willem Inkelaar * Selma Joles * Hannie en Jaap de Jong * familie Isak Just * Hans Kahn * Kamp * Mirjam Kaneel en haar dochter Dora * Albert Kellerman * Hugo Klein * Judith Klinger-Casseres * Dames Hanna en Hendrina Kloot * Marie Knapper * Hans Knoop * Sal van Kollem * Komkommer * J. Koppel * J. Kooitstra * David en Regina Kornmehl * Izaak en Rita Kornmehl * Paul en Melitta Kornmehl * Max Koster en Hannah Souget * Willem en Anna Koster * Frederik Kragt * Henk Kroes * Krant Krutzer * Wim Kuijpers * Familie Israel Laufer * Felix en Irma
Levenbach * Levie * Freddy Manheim * Derk Mans * Jakob Markuszower * Bram / Joost Meerloo * Frans Molenaar * Willem Mooy * Reni Mosler met haar beide kinderen Marion en Gert * Wouter Noordhof * Gerrit van Os * familie Erna Pajgin * Jan van Peer * Henk Pelser * familie Elias Penha * Bella Person * Hans Pino * Eric Plate * Max en Eva Plotske * Marcus van Praag * Max van Praag * David Polak * Emanuel Polak * Louis en Annie Pool, met hun neef Hans Sjouwerman * Salomon Prins * Laurens Punt * Bastiaan van der Rest * Frans van Rijn * Sam Ritmeester * Freddy Rodriquez Pereira * Marc van Praag * Netty en Saul Rosenthal * Alfred Rottenberg * Edwin Rottenberg * familie Samuel Rubens en Gretha Vyth * Bernhard Jan Ruesink * Bert Ruijs * Hein en Pauline Salomons (alias Messinger) * Willem Sanson * Bodo Sandberg * Henri Sandbergen * Jack Sann * Max Scheffer * Riek Scheffer en broer Paul Scheffer * Scheffman * S. Schoenberg * familie Wolf Schpektor * familie Edgar Silbiger * Kurt en Regina Silbiger * Mej. Sjnit * Barend Slosser * Albert en Harry Smeets * Louis de Smitt * familie Isidore Sprecher * Louis Steman * familie Jonas Stemmer* * familie Ben Sternefeld * Stodel * Herman en Jet Stofkooper * Sylvester Sylvain Susan * Chris Teeuwissen * Theeboom * Freddy van der Upwich * familie Alexander Veder * H. Van Veen * vader en zoon Cornelis van der Veen * Berend Veenstra * T.J.M. Versteegh * Jan Cornelis van Vliet * Martin Vollaerts * Ernest van Voorst tot Voorst * Andries de Vries * Hartog de Vries met Gretha Hamel * Peter Wertheim * Paul Wesselius * Emanuel Wikler * familie Awram Wolf * familie Mozes Wolf * Cees
Wolters * Henry en Rachel Woudhuijsen * familie John Zody
UPDATE LITERATUURLIJST
Dunkelgrün, John, Waarheen moet ik gaan. Familie-epos over de omzwervingen van een Pools-joodse en een Hongaars-joodse familie op de vlucht, Uitgeverij Amfora Books: Amsterdam 2022
Fivaz – Silbermann, Ruth, La fuite en Suisse. Les Juifs à la frontière franco-suisse durant les années de « la Solution finale», voorwoord Serge Klarsfeld, Calmann-Lévy: Paris (Frankrijk) 2020
Gompes, Loes, De vlucht wordt duur betaald. ‘De oorlogsgeschiedenis van twee joodse families’, Uitgeverij Alfabet: Amsterdam 2024
Magalmick, Barbara, Safe Conduct. ’A memoir of Dolf Ringel’, Uitgeverij Lipstick Publishing: Schotland 2005
Rutten, Gerard, Mijn papieren camera. Draaiboek van een leven, Uitgeverij Fibula – van Dishoeck: Bussum 1976
Silbiger, Alexander, Our Great Escape, The story of a Dutch family’s flight from persecution
1942 – 1943, Durham (North Carolina, Verenigde Staten) 2020
[1] pg 151 – 156
Update maart 2024
Ik ontving heel veel vragen over de lijst met Engelandvaarders en de lijst met Vluchtelingen die ik in mijn boek Het ongeloof heb opgenomen. Ik schreef in mijn boek dat ik beide lijsten met de nodige zorgvuldigheid heb samengesteld. En dat de lijsten zeker niet volledig kunnen zijn. Met alle reacties die ik ontving kan ik beide lijsten verder actualiseren. Ik heb daarbij besloten geen onderscheid meer te maken tussen Engelandvaarders enerzijds en Vluchtelingen anderzijds.
Onderstaand een bijgewerkte lijst van mannen, vrouwen en kinderen die mijn vader tijdens zijn verblijf in Lyon en omgeving op de een of ander manier geholpen heeft. Deze lijst is nog steeds niet volledig, maar geeft wel een goed beeld van de omvang van het aantal mensen dat hij in de periode september 1940 – september 1942 op allerlei manieren geholpen heeft. Dat kan zijn door hen uit kampen of gevangenissen te halen, thuis te ontvangen, te voeden en/of van geld, advies en reisdocumenten te voorzien.
Abcoude maart 2024
Namenlijst maart 2024
Emanuel en Lily Adelaar * Marcel Adler * Sjef Adriaansen * Adolf Aronson * Rachel en Saul Barsam * Charles en Willem Bartelings * K. Arbman Bergh * Aernout Bergmann * Rudolf Bergmann * Simon Blein * Roelof Blindeman * Sal/Simon Blits * Ben Blitz * Martin Bloch * familie Edmund van Bloeme * Barend en Mimi Boers * Pieter Boom * Aron Brandon en Willie Sjouke * Familie Aron Brilleslijper * Kees van Brink * familie Barend Broekman * Oscar de Brey * Pim de Bruyn Kops * Hans Bueninck * Dina Carvalho-Diamant * Isak Cats * Karel Citroen * Izak Cohen * Max Comfurius * Ab van Crefeld * George van Dam Merrett * Van Dam * Henny Davidsky – Wolf * Kees (Cornelis Johannes) Dekkers * Lutmia Dirks * Jan ter Doest * David Drukker * Duijts * Armand Eismann * Joseph en Judith Engers * familie Van Esso * familie Isaac Feigenbaum * familie Jonas Feiner * Bob Franken * broers Mau en Sieg Frenkel * Menache en Tauba Freund * Nico Gazan * Karel van Gelderen * Benedictus Geleerd * Jules Eduard Gerzon * Simon Ginsberg * familie Benno Gitter * Ch. Godfried * A. Goedvree (alias van Andries de Vries) * Cees de Gooijer * Sadi de Gorter * familie Louis Grishaver * Reyer Grisnigt * Alfred Groen * Erich, Jacques en Hedwig Grootkerk * George Haspels * Jimmy Heide * Hélène en zoon Deef Heijmans * Henderiks * Familie Karl Herrmann * Paul van Hessen * Jaap Hinderink * Christiaan Adriaan den Hoed * Gijs Karel Hooijer * familie J. Huijsman * Willem Inkelaar * Selma Joles * De Jong * familie Isak Just * Hans Kahn * Kamp * Mirjam Kaneel en haar dochter Dora * Albert Kellerman * Hugo Klein * Judith Klinger-Casseres * Dames Hanna en Hendrina Kloot * Hans Knoop * Sal van Kollem * Komkommer * J. Koppel * David en Regina Kornmehl * Izaak en Rita Kornmehl * Paul en Melitta Kornmehl * Max Koster en Hannah Souget * Frederik Kragt * Henk Kroes * Krant Krutzer * Wim Kuijpers * Felix en Irma Levenbach * Levie * Freddy Manheim * Derk Mans * Jakob Markuszower * Bram / Joost Meerloo * Frans Molenaar * Willem Mooy * Reni Mosler met haar beide kinderen Marion en Gert * Wouter Noordhof * Gerrit van Os * familie Erna Pajgin * Jan van Peer * Henk Pelser * familie Elias Penha * Bella Person * Hans Pino * Eric Plate * Max en Eva Plotske * Marcus van Praag * Max van Praag * David Polak * Emanuel Polak * Louis en Annie Pool * Salomon Prins * Laurens Punt * Bastiaan van der Rest * Frans van Rijn * Sam Ritmeester * Freddy Rodriquez Pereira * Alfred Rottenberg * Edwin Rottenberg * familie Samuel Rubens en Gretha Vyth * Bert Ruijs * Willem Sanson * Bodo Sandbergh * Henri Sandbergen * Jack Sann * Max Scheffer * Riek Scheffer en broer Paul Scheffer * Scheffman * S. Schoenberg * familie Wolf Schpektor * familie Edgar Silbiger * Kurt en Regina Silbiger * Mej. Sjnit * Barend Slosser * Albert en Harry Smeets * Louis de Smitt * familie Isidore Sprecher * familie Jonas Stemmer* * familie Ben Sternefeld * Stodel * Stofkooper * Chris Teeuwissen * Theeboom * familie Alexander Veder * vader en zoon Cornelis van der Veen * Berend Veenstra * Martin Vollaerts * Ernest van Voorst tot Voorst * Andries de Vries * Hartog de Vries met Gretha Hamel * Peter Wertheim * Paul Wesselius * Emanuel Wikler * familie Awram Wolf * familie Mozes Wolf * Henry en Rachel Woudhuijsen * familie John Zody
Update mei 2023
Op mijn eind maart verstuurde Update heb ik ontzettend veel enthousiaste reacties ontvangen.
Dat betrof uiteraard de mogelijkheid om een link van Forgotten Soldier, de film over mijn vader Sally Noach te ontvangen. De reacties dáárop waren ook weer overweldigend.
Zondag 7 mei a.s. ben ik panellid in een online event van de Sousa Mendes Foundation.
Registreren voor dit online event, dat om 20:00 uur Nederlandse tijd begint, kan nog. Zie https://sousamendesfoundation.org/event/sally-noach-the-angel-of-lyon
En ik ontving heel veel vragen over de lijst met Engelandvaarders en de lijst met Vluchtelingen die ik in mijn boek Het ongeloof heb opgenomen. Ik schreef in mijn boek dat ik beide lijsten met de nodige zorgvuldigheid heb samengesteld. En dat de lijsten zeker niet volledig kunnen zijn. Met alle reacties die ik ontving kan ik beide lijsten verder actualiseren. Ik heb daarbij besloten geen onderscheid te maken tussen Engelandvaarders enerzijds en Vluchtelingen anderzijds.
Onderstaand een bijgewerkte lijst van mannen, vrouwen en kinderen die mijn vader tijdens zijn verblijf in Lyon en omgeving op de een of ander manier geholpen heeft. Deze lijst is nog steeds niet volledig, maar geeft wel een goed beeld van de omvang van het aantal mensen dat hij in de periode september 1940 – september 1942 op allerlei manieren geholpen heeft. Dat kan zijn door hen uit kampen of gevangenissen te halen, thuis te ontvangen, te voeden en/of van geld, advies en reisdocumenten te voorzien.
Abcoude, 5 mei 2023
Emanuel en Lily Adelaar * Marcel Adler * Sjef Adriaansen * Adolf Aronson * Rachel en Saul Barsam * Charles en Willem Bartelings * K. Arbman Bergh * Aernout Bergmann * Rudolf Bergmann * Simon Blein * Roelof Blindeman * Sal/Simon Blits * Ben Blitz * Martin Bloch * familie Edmund van Bloeme * Barend en Mimi Boers * Pieter Boom * Aron Brandon en Willie Sjouke * familie Barend Broekman * Oscar de Brey * Pim de Bruyn Kops * Hans Bueninck * H. Carvalho-Diamant * Isak Cats * Karel Citroen * Izak Cohen * Max Comfurius * Ab van Crefeld * George van Dam Merrett * Van Dam * Kees (Cornelis Johannes) Dekkers * Lutmia Dirks * Jan ter Doest * D. Drukker * Duijts * Armand Eismann * Joseph en Judith Engers * familie Van Esso * familie Isaac Feigenbaum * familie Jonas Feiner * Bob Franken * broers Mau en Sieg Frenkel * Menache en Tauba Freund * Nico Gazan * Karel van Gelderen * Benedictus Geleerd * Jules Eduard Gerzon * familie Benno Gitter * Ch. Godfried * A. Goedvree (alias van Andries de Vries) * Cees de Gooijer * Sadi de Gorter * familie Louis Grishaver * Reyer Grisnigt * Alfred Groen * Erich, Jacques en Hedwig Grootkerk * George Haspels * Jimmy Heide * Hélène en zoon Deef Heijmans * Henderiks * Paul van Hessen * Jaap Hinderink * Christiaan Adriaan den Hoed * Gijs Karel Hooijer * familie J. Huijsman * Willem Inkelaar * Selma Joles * De Jong * familie Isak Just * Hans Kahn * Kamp * Mirjam Kaneel en haar dochter Dora * Albert Kellerman * Hugo Klein * Judith Klinger-Casseres * Dames Hanna en Hendrina Kloot * Hans Knoop * Sal van Kollem * Komkommer * J. Koppel * David en Regina Kornmehl * Izaak en Rita Kornmehl * Paul en Melitta Kornmehl * Max Koster en Hannah Souget * Frederik Kragt * Henk Kroes * Krant Krutzer * Wim Kuijpers * Felix en Irma Levenbach * Levie * Freddy Manheim * Derk Mans * Jakob Markuszower * Bram / Joost Meerloo * Frans Molenaar * Willem Mooy * Reni Mosler met haar beide kinderen Marion en Gert * Wouter Noordhof * Gerrit van Os * familie Erna Pajgin * Jan van Peer * Henk Pelser * familie Elias Penha * Bella Person * Hans Pino * Eric Plate * Max en Eva Plotske * Marcus van Praag * Max van Praag * David Polak * Emanuel Polak * Louis en Annie Pool * Salomon Prins * Laurens Punt * Bastiaan van der Rest * Frans van Rijn * Sam Ritmeester * Freddy Rodriquez Pereira * Alfred Rottenberg * Edwin Rottenberg * familie Samuel Rubens en Gretha Vyth * Bert Ruijs * Willem Samsom * Bodo Sandbergh * Henri Sandbergen * Jack Sann * Max Scheffer * Riek Scheffer en broer Paul Scheffer * Scheffman * S. Schoenberg * familie Wolf Schpektor * familie Edgar Silbiger * Kurt en Regina Silbiger * Mej. Sjnit * Barend Slosser * Albert en Harry Smeets * Louis de Smitt * familie Isidore Sprecher * familie Jonas Stemmer* * familie Ben Sternefeld * Stodel * Stofkooper * Chris Teeuwissen * Theeboom * familie Alexander Veder * vader en zoon Cornelis van der Veen * Berend Veenstra * Martin Vollaerts * Ernest van Voorst tot Voorst * Hartog de Vries met Gretha Hamel * Peter Wertheim * Paul Wesselius * Emanuel Wikler * familie Awram Wolf * familie Mozes Wolf * Henry en
Rachel Woudhuijsen * familie John Zody
Update maart 2023
Een jaar geleden presenteerde ik in het (voormalig) Verzetsmuseum in Amsterdam, mijn boek Het ongeloof – Sally Noach hielp honderden Joodse en niet-Joodse Nederlanders vluchten[1]. Tegelijkertijd werd de website sallynoach.com geactiveerd en houd ik een Facebookpagina bij. Ik had niet gedacht dat daarmee mijn werkzaamheden om het werkelijke verhaal van mijn vader te vertellen afgerond zouden zijn, maar dat ik er nú nog, bijna dagelijks mee bezig zou zijn, dát had ik zeker niet verwacht.
Reacties en commentaren kwamen overal vandaan, niet alleen uit Nederland, België en Frankrijk, maar ook uit Noord- en Midden Amerika, Australië en Israel. In deze Update geef ik een overzicht van wat ik nu aan Het ongeloof zal gaan toevoegen.
Allereerst natuurlijk het verhaal rondom de ‘halfbroer’ van mijn vader Armand Eismann. In mijn boek2 schrijf ik dat ik samen met mijn kinderen Yves en Nathalie een vergeefse speurtocht ondernam om meer over Armand te weten te komen. En dan, nog geen twee weken na de boekpresentatie, weet Nathalie contact te leggen met Yetty, de enige dochter van Armand. Inmiddels hebben wij regelmatig contact en bezocht ik haar met mijn geliefde Marion in september vorig jaar in Normandië. Het was een emotionele ontmoeting. Ook al omdat ik Yetty veel kon vertellen over haar vader. Zij gaf mij een dossier met documenten van haar vader mee, waaronder een brisante brief van het Nederlandse Ministerie van Oorlog in Londen[2].
In mijn boek heb ik een lijst Engelandvaarders en een lijst Vluchtelingen[3] opgenomen. Ik vermeldde daarbij dat ik beide lijsten met de nodige zorgvuldigheid heb samengesteld. En dat de lijsten zeker niet volledig kunnen zijn. Met alle reacties die ik ontving kan ik beide lijsten verder actualiseren.
Ik heb velen op weg kunnen helpen in hun speurtocht naar de vluchtverhalen van hun ouder(s). Met als bijproduct vaak een aanvulling of zelfs verbetering van gegevens die op websites over deze en andere familieleden waren opgenomen. Deze ontdekkingsreizen hebben vaak emotionele elementen. Zoals mag blijken uit de navolgende quote die ik ontving. Ik had met moeder en zoon afgesproken in het Museum Engelandvaarders in Noordwijk. Beiden wisten weinig van de oorlogsbelevenissen van haar vader, zijn grootvader. De (klein)zoon schreef mij vervolgens:
Dankzij de informatie omtrent R denk ik mijn eigen karakter wat beter te begrijpen. Daar gaat het niet om maar het is wel het geval. Het is indrukwekkend om voor het eerst mijn grootvader te zien in een museum. De erkenning is van grote persoonlijke waarde. Trots is het goede woord.
Bij de foto’s op de websites kon ik dankzij de vele aanwijzingen namen in- en aanvullen. Ik ontving ook waardevolle foto’s waarop mijn vader prominent aanwezig is. Je kon ook moeilijk om hem heen. Zoals op deze foto, van de reünie van Engelandvaarders in Loenen, 13 juni 1964 – met dank aan Marco Buenick.
Ik kreeg een kopie van het door de Engelandvaarders op 31 augustus 1944 aan Koningin Wilhelmina aangeboden Gedenkboek, waarin van mijn vader twee mooie foto’s zijn opgenomen.
Ook kreeg ik een bijzonder cadeau voor mijn verjaardag. Te weten de eerste druk (1941) van het door Lou de Jong geschreven Je Maintiendrai. Wat dit boek tot zo’n bijzonder cadeau maakt, is dat het aan mijn vader is gegeven ter gelegenheid van zijn aankomst in Engeland na zijn vlucht uit bezet Frankrijk via Spanje en Portugal. Hij heeft de eerste bladzijde gesigneerd en gedateerd op 5 december 1942, de dag dat hij vanuit Lissabon naar Poole werd gevlogen[4].
Deze en nog veel meer nieuwe ontwikkelingen na het verschijnen van het boek zijn te lezen op de website. Via de website is overigens ook een exemplaar van Het ongeloof te bestellen. Ik verzorg de hele afhandeling met desgewenst een persoonlijke boodschap[5].
Tenslotte kan ik nog goed nieuws over Forgotten Soldier melden, de film over Sally Noach die in 2018 werd uitgebracht. Inmiddels kan ik de link delen om de documentaire over mijn vader (nogmaals) te bekijken. Stuur een email naar info@sallynoach.com met het verzoek de link te ontvangen, met daarbij de vermelding van uw volledige naam en de bevestiging dat de documentaire nooit commercieel geëxploiteerd zal worden. Voor de liefhebbers komt de film desgewenst met ondertiteling in het Frans.
Dit is het voor nu, er komt ongetwijfeld nog een volgende update.
Abcoude, maart 2023
[1] voor (een samenvatting van) de presentatie ga naar https://youtu.be/swsxYZhn10M en https://youtu.be/LLxsfBNqMmc 2 pg 30
[2] lees ook https://sallynoach.com/armand-eismann/
Pagina 1 van 3
[3] pg 151- 156
Pagina 2 van 3
[4] https://sallynoach.com/bijzonder-boek-bijzonder-cadeau/
[5] https://sallynoach.com/boek-kopen-contact/
Pagina 3 van 3