Ik ontving heel veel vragen over de lijst met Engelandvaarders en de lijst met Vluchtelingen die ik in mijn boek Het ongeloof heb opgenomen. Ik schreef in mijn boek dat ik beide lijsten met de nodige zorgvuldigheid heb samengesteld. En dat de lijsten zeker niet volledig kunnen zijn. Met alle reacties die ik ontving kan ik beide lijsten verder actualiseren. Ik heb daarbij besloten geen onderscheid meer te maken tussen Engelandvaarders enerzijds en Vluchtelingen anderzijds.
Onderstaand een bijgewerkte lijst van mannen, vrouwen en kinderen die mijn vader tijdens zijn verblijf in Lyon en omgeving op de een of ander manier geholpen heeft. Deze lijst is nog steeds niet volledig, maar geeft wel een goed beeld van de omvang van het aantal mensen dat hij in de periode september 1940 – september 1942 op allerlei manieren geholpen heeft. Dat kan zijn door hen uit kampen of gevangenissen te halen, thuis te ontvangen, te voeden en/of van geld, advies en reisdocumenten te voorzien.
Abcoude maart 2024
Namenlijst maart 2024
Emanuel en Lily Adelaar * Marcel Adler * Sjef Adriaansen * Adolf Aronson * Rachel en Saul Barsam * Charles en Willem Bartelings * K. Arbman Bergh * Aernout Bergmann * Rudolf Bergmann * Simon Blein * Roelof Blindeman * Sal/Simon Blits * Ben Blitz * Martin Bloch * familie Edmund van Bloeme * Barend en Mimi Boers * Pieter Boom * Aron Brandon en Willie Sjouke * Familie Aron Brilleslijper * Kees van Brink * familie Barend Broekman * Oscar de Brey * Pim de Bruyn Kops * Hans Bueninck * Dina Carvalho-Diamant * Isak Cats * Karel Citroen * Izak Cohen * Max Comfurius * Ab van Crefeld * George van Dam Merrett * Van Dam * Henny Davidsky – Wolf * Kees (Cornelis Johannes) Dekkers * Lutmia Dirks * Jan ter Doest * David Drukker * Duijts * Armand Eismann * Joseph en Judith Engers * familie Van Esso * familie Isaac Feigenbaum * familie Jonas Feiner * Bob Franken * broers Mau en Sieg Frenkel * Menache en Tauba Freund * Nico Gazan * Karel van Gelderen * Benedictus Geleerd * Jules Eduard Gerzon * Simon Ginsberg * familie Benno Gitter * Ch. Godfried * A. Goedvree (alias van Andries de Vries) * Cees de Gooijer * Sadi de Gorter * familie Louis Grishaver * Reyer Grisnigt * Alfred Groen * Erich, Jacques en Hedwig Grootkerk * George Haspels * Jimmy Heide * Hélène en zoon Deef Heijmans * Henderiks * Familie Karl Herrmann * Paul van Hessen * Jaap Hinderink * Christiaan Adriaan den Hoed * Gijs Karel Hooijer * familie J. Huijsman * Willem Inkelaar * Selma Joles * De Jong * familie Isak Just * Hans Kahn * Kamp * Mirjam Kaneel en haar dochter Dora * Albert Kellerman * Hugo Klein * Judith Klinger-Casseres * Dames Hanna en Hendrina Kloot * Hans Knoop * Sal van Kollem * Komkommer * J. Koppel * David en Regina Kornmehl * Izaak en Rita Kornmehl * Paul en Melitta Kornmehl * Max Koster en Hannah Souget * Frederik Kragt * Henk Kroes * Krant Krutzer * Wim Kuijpers * Felix en Irma Levenbach * Levie * Freddy Manheim * Derk Mans * Jakob Markuszower * Bram / Joost Meerloo * Frans Molenaar * Willem Mooy * Reni Mosler met haar beide kinderen Marion en Gert * Wouter Noordhof * Gerrit van Os * familie Erna Pajgin * Jan van Peer * Henk Pelser * familie Elias Penha * Bella Person * Hans Pino * Eric Plate * Max en Eva Plotske * Marcus van Praag * Max van Praag * David Polak * Emanuel Polak * Louis en Annie Pool * Salomon Prins * Laurens Punt * Bastiaan van der Rest * Frans van Rijn * Sam Ritmeester * Freddy Rodriquez Pereira * Alfred Rottenberg * Edwin Rottenberg * familie Samuel Rubens en Gretha Vyth * Bert Ruijs * Willem Sanson * Bodo Sandbergh * Henri Sandbergen * Jack Sann * Max Scheffer * Riek Scheffer en broer Paul Scheffer * Scheffman * S. Schoenberg * familie Wolf Schpektor * familie Edgar Silbiger * Kurt en Regina Silbiger * Mej. Sjnit * Barend Slosser * Albert en Harry Smeets * Louis de Smitt * familie Isidore Sprecher * familie Jonas Stemmer* * familie Ben Sternefeld * Stodel * Stofkooper * Chris Teeuwissen * Theeboom * familie Alexander Veder * vader en zoon Cornelis van der Veen * Berend Veenstra * Martin Vollaerts * Ernest van Voorst tot Voorst * Andries de Vries * Hartog de Vries met Gretha Hamel * Peter Wertheim * Paul Wesselius * Emanuel Wikler * familie Awram Wolf * familie Mozes Wolf * Henry en Rachel Woudhuijsen * familie John Zody
Op mijn eind maart verstuurde Update heb ik ontzettend veel enthousiaste reacties ontvangen.
Dat betrof uiteraard de mogelijkheid om een link van Forgotten Soldier, de film over mijn vader Sally Noach te ontvangen. De reacties dáárop waren ook weer overweldigend.
Zondag 7 mei a.s. ben ik panellid in een online event van de Sousa Mendes Foundation.
Registreren voor dit online event, dat om 20:00 uur Nederlandse tijd begint, kan nog. Zie https://sousamendesfoundation.org/event/sally-noach-the-angel-of-lyon
En ik ontving heel veel vragen over de lijst met Engelandvaarders en de lijst met Vluchtelingen die ik in mijn boek Het ongeloof heb opgenomen. Ik schreef in mijn boek dat ik beide lijsten met de nodige zorgvuldigheid heb samengesteld. En dat de lijsten zeker niet volledig kunnen zijn. Met alle reacties die ik ontving kan ik beide lijsten verder actualiseren. Ik heb daarbij besloten geen onderscheid te maken tussen Engelandvaarders enerzijds en Vluchtelingen anderzijds.
Onderstaand een bijgewerkte lijst van mannen, vrouwen en kinderen die mijn vader tijdens zijn verblijf in Lyon en omgeving op de een of ander manier geholpen heeft. Deze lijst is nog steeds niet volledig, maar geeft wel een goed beeld van de omvang van het aantal mensen dat hij in de periode september 1940 – september 1942 op allerlei manieren geholpen heeft. Dat kan zijn door hen uit kampen of gevangenissen te halen, thuis te ontvangen, te voeden en/of van geld, advies en reisdocumenten te voorzien.
Abcoude, 5 mei 2023
Emanuel en Lily Adelaar * Marcel Adler * Sjef Adriaansen * Adolf Aronson * Rachel en Saul Barsam * Charles en Willem Bartelings * K. Arbman Bergh * Aernout Bergmann * Rudolf Bergmann * Simon Blein * Roelof Blindeman * Sal/Simon Blits * Ben Blitz * Martin Bloch * familie Edmund van Bloeme * Barend en Mimi Boers * Pieter Boom * Aron Brandon en Willie Sjouke * familie Barend Broekman * Oscar de Brey * Pim de Bruyn Kops * Hans Bueninck * H. Carvalho-Diamant * Isak Cats * Karel Citroen * Izak Cohen * Max Comfurius * Ab van Crefeld * George van Dam Merrett * Van Dam * Kees (Cornelis Johannes) Dekkers * Lutmia Dirks * Jan ter Doest * D. Drukker * Duijts * Armand Eismann * Joseph en Judith Engers * familie Van Esso * familie Isaac Feigenbaum * familie Jonas Feiner * Bob Franken * broers Mau en Sieg Frenkel * Menache en Tauba Freund * Nico Gazan * Karel van Gelderen * Benedictus Geleerd * Jules Eduard Gerzon * familie Benno Gitter * Ch. Godfried * A. Goedvree (alias van Andries de Vries) * Cees de Gooijer * Sadi de Gorter * familie Louis Grishaver * Reyer Grisnigt * Alfred Groen * Erich, Jacques en Hedwig Grootkerk * George Haspels * Jimmy Heide * Hélène en zoon Deef Heijmans * Henderiks * Paul van Hessen * Jaap Hinderink * Christiaan Adriaan den Hoed * Gijs Karel Hooijer * familie J. Huijsman * Willem Inkelaar * Selma Joles * De Jong * familie Isak Just * Hans Kahn * Kamp * Mirjam Kaneel en haar dochter Dora * Albert Kellerman * Hugo Klein * Judith Klinger-Casseres * Dames Hanna en Hendrina Kloot * Hans Knoop * Sal van Kollem * Komkommer * J. Koppel * David en Regina Kornmehl * Izaak en Rita Kornmehl * Paul en Melitta Kornmehl * Max Koster en Hannah Souget * Frederik Kragt * Henk Kroes * Krant Krutzer * Wim Kuijpers * Felix en Irma Levenbach * Levie * Freddy Manheim * Derk Mans * Jakob Markuszower * Bram / Joost Meerloo * Frans Molenaar * Willem Mooy * Reni Mosler met haar beide kinderen Marion en Gert * Wouter Noordhof * Gerrit van Os * familie Erna Pajgin * Jan van Peer * Henk Pelser * familie Elias Penha * Bella Person * Hans Pino * Eric Plate * Max en Eva Plotske * Marcus van Praag * Max van Praag * David Polak * Emanuel Polak * Louis en Annie Pool * Salomon Prins * Laurens Punt * Bastiaan van der Rest * Frans van Rijn * Sam Ritmeester * Freddy Rodriquez Pereira * Alfred Rottenberg * Edwin Rottenberg * familie Samuel Rubens en Gretha Vyth * Bert Ruijs * Willem Samsom * Bodo Sandbergh * Henri Sandbergen * Jack Sann * Max Scheffer * Riek Scheffer en broer Paul Scheffer * Scheffman * S. Schoenberg * familie Wolf Schpektor * familie Edgar Silbiger * Kurt en Regina Silbiger * Mej. Sjnit * Barend Slosser * Albert en Harry Smeets * Louis de Smitt * familie Isidore Sprecher * familie Jonas Stemmer* * familie Ben Sternefeld * Stodel * Stofkooper * Chris Teeuwissen * Theeboom * familie Alexander Veder * vader en zoon Cornelis van der Veen * Berend Veenstra * Martin Vollaerts * Ernest van Voorst tot Voorst * Hartog de Vries met Gretha Hamel * Peter Wertheim * Paul Wesselius * Emanuel Wikler * familie Awram Wolf * familie Mozes Wolf * Henry en
Rachel Woudhuijsen * familie John Zody
Een jaar geleden presenteerde ik in het (voormalig) Verzetsmuseum in Amsterdam, mijn boek Het ongeloof – Sally Noach hielp honderden Joodse en niet-Joodse Nederlanders vluchten[1]. Tegelijkertijd werd de website sallynoach.com geactiveerd en houd ik een Facebookpagina bij. Ik had niet gedacht dat daarmee mijn werkzaamheden om het werkelijke verhaal van mijn vader te vertellen afgerond zouden zijn, maar dat ik er nú nog, bijna dagelijks mee bezig zou zijn, dát had ik zeker niet verwacht.
Reacties en commentaren kwamen overal vandaan, niet alleen uit Nederland, België en Frankrijk, maar ook uit Noord- en Midden Amerika, Australië en Israel. In deze Update geef ik een overzicht van wat ik nu aan Het ongeloof zal gaan toevoegen.
Allereerst natuurlijk het verhaal rondom de ‘halfbroer’ van mijn vader Armand Eismann. In mijn boek2 schrijf ik dat ik samen met mijn kinderen Yves en Nathalie een vergeefse speurtocht ondernam om meer over Armand te weten te komen. En dan, nog geen twee weken na de boekpresentatie, weet Nathalie contact te leggen met Yetty, de enige dochter van Armand. Inmiddels hebben wij regelmatig contact en bezocht ik haar met mijn geliefde Marion in september vorig jaar in Normandië. Het was een emotionele ontmoeting. Ook al omdat ik Yetty veel kon vertellen over haar vader. Zij gaf mij een dossier met documenten van haar vader mee, waaronder een brisante brief van het Nederlandse Ministerie van Oorlog in Londen[2].
In mijn boek heb ik een lijst Engelandvaarders en een lijst Vluchtelingen[3] opgenomen. Ik vermeldde daarbij dat ik beide lijsten met de nodige zorgvuldigheid heb samengesteld. En dat de lijsten zeker niet volledig kunnen zijn. Met alle reacties die ik ontving kan ik beide lijsten verder actualiseren.
Ik heb velen op weg kunnen helpen in hun speurtocht naar de vluchtverhalen van hun ouder(s). Met als bijproduct vaak een aanvulling of zelfs verbetering van gegevens die op websites over deze en andere familieleden waren opgenomen. Deze ontdekkingsreizen hebben vaak emotionele elementen. Zoals mag blijken uit de navolgende quote die ik ontving. Ik had met moeder en zoon afgesproken in het Museum Engelandvaarders in Noordwijk. Beiden wisten weinig van de oorlogsbelevenissen van haar vader, zijn grootvader. De (klein)zoon schreef mij vervolgens:
Dankzij de informatie omtrent R denk ik mijn eigen karakter wat beter te begrijpen. Daar gaat het niet om maar het is wel het geval. Het is indrukwekkend om voor het eerst mijn grootvader te zien in een museum. De erkenning is van grote persoonlijke waarde. Trots is het goede woord.
Bij de foto’s op de websites kon ik dankzij de vele aanwijzingen namen in- en aanvullen. Ik ontving ook waardevolle foto’s waarop mijn vader prominent aanwezig is. Je kon ook moeilijk om hem heen. Zoals op deze foto, van de reünie van Engelandvaarders in Loenen, 13 juni 1964 – met dank aan Marco Buenick.
Ik kreeg een kopie van het door de Engelandvaarders op 31 augustus 1944 aan Koningin Wilhelmina aangeboden Gedenkboek, waarin van mijn vader twee mooie foto’s zijn opgenomen.
Ook kreeg ik een bijzonder cadeau voor mijn verjaardag. Te weten de eerste druk (1941) van het door Lou de Jong geschreven Je Maintiendrai. Wat dit boek tot zo’n bijzonder cadeau maakt, is dat het aan mijn vader is gegeven ter gelegenheid van zijn aankomst in Engeland na zijn vlucht uit bezet Frankrijk via Spanje en Portugal. Hij heeft de eerste bladzijde gesigneerd en gedateerd op 5 december 1942, de dag dat hij vanuit Lissabon naar Poole werd gevlogen[4].
Deze en nog veel meer nieuwe ontwikkelingen na het verschijnen van het boek zijn te lezen op de website. Via de website is overigens ook een exemplaar van Het ongeloof te bestellen. Ik verzorg de hele afhandeling met desgewenst een persoonlijke boodschap[5].
Tenslotte kan ik nog goed nieuws over Forgotten Soldier melden, de film over Sally Noach die in 2018 werd uitgebracht. Inmiddels kan ik de link delen om de documentaire over mijn vader (nogmaals) te bekijken. Stuur een email naar info@sallynoach.com met het verzoek de link te ontvangen, met daarbij de vermelding van uw volledige naam en de bevestiging dat de documentaire nooit commercieel geëxploiteerd zal worden. Voor de liefhebbers komt de film desgewenst met ondertiteling in het Frans.
Dit is het voor nu, er komt ongetwijfeld nog een volgende update.
Abcoude, maart 2023
[1] voor (een samenvatting van) de presentatie ga naar https://youtu.be/swsxYZhn10M en https://youtu.be/LLxsfBNqMmc 2 pg 30
[2] lees ook https://sallynoach.com/armand-eismann/
Pagina 1 van 3
[3] pg 151- 156
Pagina 2 van 3
[4] https://sallynoach.com/bijzonder-boek-bijzonder-cadeau/
[5] https://sallynoach.com/boek-kopen-contact/
Pagina 3 van 3
Na de boekpresentatie op 30 maart 2022 in het Verzetsmuseum kreeg ik enorm veel mooie, soms ontroerende reacties. Met toestemming van de auteur neem ik bijgaand zo’n bericht geanonimiseerd op.
Beste Jacques,
Nadat ik onder de indruk van de mooie boekpresentatie thuis kwam heb ik zonder al te veel onderbreking jouw boek over je vader gelezen. Ik las het met stijgende verbazing en plaatsvervangende schaamte voor de Nederlandse ambtenarij in en na de oorlog. Ik had ook steeds een associatie met het gedrag en de commentaren van de bewindslieden tijdens de recente crisis in Afghanistan: vergelijkbaar gemillimeter en ambtelijke haarkloverij.
Er is ben ik bang dat er niet erg veel veranderd is….
Wat natuurlijk te gek voor woorden is, is de sabotage en de na-ijver van betrokken en functionele diplomaten en ambtenaren om je vaders heldendaden te erkennen en laat staan adequaat te eren. Je hebt het buitengewoon nauwgezet gedocumenteerd en prachtig beschreven en ik heb het heel geboeid gelezen. De verbindingen die je op veel plaatsen maakt tussen het gebeurde in de oorlog en jullie gezinsleven na de oorlog completeren het en maken het een mooi afgerond werkstuk.
Jacques, jij en je zuster hebben met grote inzet en gedrevenheid datgene gedaan waardoor er uiteindelijk een prachtig monument voor je vader is gekomen, bestaande uit een mooie film en een prachtig geschreven boek. Ik feliciteer je en bedank je omdat dankzij jouw vader mijn ouders veilig naar Zwitserland konden ontkomen. Daardoor hebben zij de oorlog overleefd en konden zij met mijn broers en ik een gelukkig gezin stichten!
Hartelijke groet,
Dit jaar vieren Joden en Christen nagenoeg tegelijk Pesach respectievelijk Pasen. Joden herdenken de uittocht van het volk Israël uit slavernij in Egypte. Nog steeds wordt daartoe tijdens het sederfeest, aan het begin van joods Pasen, deze exodus herdacht, waarbij met zoveel mogelijk aanwezige familieleden, verhalen verteld worden, wijn gedronken wordt en matses gegeten.
Onderstaand bericht, dat ik ontving van een lezer van mijn boek ‘Het ongeloof’ haakt daarop aan. Met toestemming heb ik de inleiding en het slot van zijn bericht overgenomen.
Beste Jacques,
Ik heb je boek (wel, eigenlijk 2 boeken) vannacht verslonden! Buitengewone prestatie en een stilistisch genot.
Ik ben opgegroeid met de naam Sally Noach en het warme hart dat mijn vader hem toedroeg maar wist nooit het fijne er van
Chag Same’ach en nogmaals dank voor vele uren leesgenot en het tastbaar maken van een belangrijke herinnering en, daarmee een les voor de toekomst. Ik zal er vanavond bij de Seder, waar we met 30 nazaten aan tafel zitten, aandacht aanbesteden
Hartelijke groet,
Als emotionele afsluiting ontving ik 3 dagen later een video met daarop een grote familie, volwassenen en kinderen, 30 in getal, die zongen, aten en dronken. De begeleidende tekst luidde ‘Grote kans dat ze er zonder je vader niet zouden zijn’
Hello Jacques,
So nice of you to send me an update on your new book. A great undertaking for you. I wish you much success in getting your father’s heroic story distributed, to honor his legacy. It’s always the quiet, unassuming people, behind the radar, that make the biggest impact on history. These important people are seldom in the news, or in history books, as they don’t want accolades, they just want to serve their fellow man, especially in times of great peril. Your father was certainly one of these unsung hero’s.
I wonder how many people are alive today, due to your father’s bravery, by going into “The Lion’s Den,” so to speak. If things had gone wrong, perhaps you and Irene would not have been born. Untold numbers of children, grandchildren and great grandchildren, have no idea that they were born, due to your father’s interventions. Makes you and Irene very proud, although your dear father wouldn’t want to be praised. After the war, he only wanted to embrace the future and keep the past, in the past, not bringing any of the horrors of war forward. He is among the most admirable people, that have walked this earth.
I very much enjoyed learning about the role your father played in securing H.’s family’s freedom. If not for your father’s compassion and worldly intellect, H. might have perished, along with his family and so many other families. “Street Smart,” is much superior to school smart, when it comes to many things in life, especially survival. Life is mostly, “On the job training,” much more difficult when you have to teach yourself, by picking up knowledge along your path. I think your father had a very high IQ, a fantastic personality and was a born salesman. I’ve come across tens of thousands of people in my career and can read people pretty quickly. Just by learning of your father’s role in WWII, I can understand what a wonderful humanitarian your father truly was and know his story will live on, thanks to your book and Irene’s documentary.
Stay Well, Be Happy and Stay Safe. Wishing you the Best in Life, Always.
Hugs,
Eerder schreef ik dat ‘Het ongeloof’ ook ver buiten onze landsgrenzen gelezen wordt. Ik plaatste toen een Engelse reactie uit Florida.
Als liefhebber van Frankrijk en alles wat daarmee te maken heeft, plaats ik, uiteraard weer na toestemming van de auteur, onderstaand bericht. Vooral de tweede alinea “Le livre pose…” heeft mij bijzonder geraakt. Oordeel zelf.
Cher Jacques,
Je viens de terminer la lecture de ton plaidoyer en faveur de ton père Sally ainsi que de ses écrits dans “Het moest gedaan worden”. Sans aucun nul doute, tu as hérité de la bonne plume de ton père car j’ai lu ton livre avec curiosité et plaisir à la fois car ce sont des témoignages authentiques d’années que j’ai vécues de manière inconsciente à cause de mon jeune âge. Ton papa devait être un homme remarquable par son esprit d’entreprise (tu en as eu aussi l’héritage), par son énergie positive, par son amour de la vie et son sens de l’humour et c’est avec grande raison que tu en es fier et que tu défends sa mémoire.
Le livre pose aussi la question suivante: Quelle aurait été mon attitude si j’avais été adulte entre 1939 et 1945? C’est une question que je me suis souvent posée. Aurai-je été courageux comme Sally, peureux et invisible ou bien pire? Évidemment, on espère pouvoir être fier de sa vie a posteriori mais en est-on si certain? C’est une raison de plus pour admirer ceux qui ont fait de la résistance sous quelque forme que ce soit.
Ce que Sally raconte de l’administration et des fonctionnaires qui se cachent derrière des lois ou des instructions pour oublier l’humanité et le simple bon sens ne m’a pas surpris. C’est un phénomène général attaché à tous les pays et la France n’a pas donné un meilleur exemple que les Pays Bas bien que Sally soit particulièrement indulgent avec elle. Le réflexe irresponsabilité n’est pas attaché à une période spéciale de l’histoire mais il fait partie de la vie de tous les jours y compris aujourd’hui. Les plus pauvres en sont souvent les victimes.
Cher Jacques, merci pour ton témoignage. J’espère qu’il éclairera les lecteurs sur la réalité d’une époque et sur l’existence d’hommes qui se disent sans éducation mais qui font des grandes choses.
Bien amicalement
Iets over de Parlementaire Enquete commissie
Beste Jacques,
Ik heb het boek over en van je vader met grote belangstelling gelezen. Inderdaad ongelooflijk wat je vader gedaan heeft om anderen in nood te helpen of te redden, maar ook ongelooflijk hoe hij door de meeste “ambtenaren” van de buitenlandse dienst behandeld werd, zowel tijdens als na de oorlog. Jouw werk (en dat van je zus) is een regelrecht eerbetoon aan je vader en zorgt ervoor dat het unieke handelen van je vader de aandacht krijgt die het blijvend verdient, maar leert ons ook dat we in tijden van nood het niet moeten hebben van de mensen voor wie protocollen en procedures de leidraad zijn voor hun handelen. Zoals je weet zijn er veel meer voorbeelden van het onwaardig handelen van diplomatieke diensten waar het ging om het redden van zoveel mogelijk mensen. Ik las daar toevallig recent ook over in een in 2021 uitgegeven boek met de titel “La liste de Kersten” van de hand van François Kersaudy.
In het geval van Kersten heeft de naoorlogse Parlementaire enquête commissie regeringsbeleid 1940-1945 bijzondere aandacht besteed aan de rol van de Nederlandse diplomatieke dienst in Zweden tijdens de oorlogsjaren. Ook hier is de kritiek redelijk vernietigend. Toen ik hierover zelf wat in de verslagen van de commissie bladerde kwam ik bij toeval nog het volgende tegen in het verslag van het verhoor van Mr G.A. Boon dat o.m. gaat over zijn ervaringen met de wijze waarop naar Frankrijk gevluchte Nederlanders werden geholpen:
De Voorzitter: Heeft u ook wel eens jongelui gesproken, die vonden, dat zij behoorlijk behandeld waren? Goed voortgeholpen waren?
Jonkvrouwe Wttewaall van Stoetwegen: Als hoedanig was deze laatste daar?
Débrouillard: iemand die van alles kan regelen, vindingrijk. M.i. een zeer passende benaming. Zonder deze eigenschap was je vader ongetwijfeld niet in staat geweest zijn overtuiging “Het moest gedaan worden” te verwezenlijken.
Nogmaals veel lof voor het zeer verdiende eerbetoon aan je vader
Zij vonden dat de ‘onbeschaafde’ gelegenheidsdiplomaat zich meer aan de (Duitse en Vichy-Franse) regels moest houden. De verarmde en vaak antisemitische adellijke top van het corps diplomatique en de ongeschoolde tapijt- en stoffenverkoper Sally Noach spraken niet dezelfde taal.
Zoon Jacques Noach (Londen, 1946) deed uitgebreid archiefonderzoek naar het ‘dossier Sally Noach’ en kwam tot ontluisterende onthullingen over de hulp die ‘Londen’ bood aan Nederlandse vluchtelingen. Als het aan de ambtenaren had gelegen was iedereen vanuit Frankrijk direct teruggestuurd naar het bezette Nederland. Ook was er onmiskenbaar sprake van beschavingsantisemitisme. Ambtelijk werd Sally gekarakteriseerd als ‘geen beschaafd/ welopgevoed mensch’. Consul-generaal der Nederlanden in Frankrijk, Ate Sevenster, formuleerde het helder: ‘Joodse vluchtelingen waren “de minste lui”.’
In 1969 kreeg Sally Noach van koningin Juliana en prins Bernhard het Erekruis van de Huisorde van Oranje. Van regeringswege kreeg hij slechts minachting. In 1971 publiceerde hij zijn oorlogsherinneringen met als titel Het moest gedaan worden. Dit boek is integraal opgenomen.